25 Şubat: Amaca hizmet etmek

"Buda'ya Tapınmak" bölümünde bir amaca sahip olmak ile bir amaca hizmet etmek ya da bir amacı yerine getirmek arasında bir ayrım yaptım.

Örneğin, bir ağacın büyümekte bir amacının olup olmadığı ya da bir nehrin akmasında bir amacının olup olmadığı sorgulanabilir. Gene de bu varlıklar bir amaca hizmet ediyormuş gibi görünmektedirler. Buna şu şekilde itiraz edenler olabilir: "Fakat insanoğlu ağaçlarla ya da nehirlerle kıyaslanmamalıdır. İnsan düşünen bir varlıktır ve bu duruma uygun olarak da yaptığı şeyin bir amacı vardır." Bu tarz bir yaklaşım Taocu düşünce ile Batılıların adlandırdıkları şekliyle "mantıklı" düşünce arasındaki ayrımı çok iyi belirler!

Kendi "mantıklılıklarıyla" övünen pek çok düşünürün, mantıklı insanoğlunun daima mantıklı bir amaca sahip olması gerektiğini düşünmeleri ne yazık ki oldukça tipik bir şeydir. Neyse ki tüm Batılılar böyle değil. Yaşamlarının ileri dönemlerinde şu tür şeyler yazan yazarları çok seviyorum: "Yaşamım boyunca yaptığım şeylerin çoğunu, o an bir amacım olmadan yaptım. Ama şu an dönüp de geriye baktığımda onların altında yatan amaçları görebiliyorum."

Aklıma gelmişken, yanlış anlamaları ortadan kaldırmak için, bir amacı olan insanlara karşı olmadığımı söylemeliyim; ben yalnızca bir insanın daima bir amacı olması gerektiği düşüncesine karşı çıkıyorum. Taocuların da bir amaca sahip olma düşüncesine karşı çıktıklarına inanmıyorum. Sanırım Taocu, tıpkı kendiliğinden doğan "amaçsız" eylemin bazen büyük bir amaca hizmet etmesi gibi, bir amaca sahip olmanın da bazen iyi bir amaca hizmet ettiğini düşünecektir.

Raymond M. Smullyan, Tao Sessizdir