13 Şubat: Her günü son günün gibi yaşamak

Zen ustaları ölüm döşeklerinde izdeşlerine son sözlerini genelde özlü şiirlerle aktarır ve bu ölüm döşeği şiirlerine Japonca jisei adı verilir. Büyük haiku üstadı Matsuo Basho’nun (1644– 1694) ölümü yaklaşınca öğrencileri ve dostları ustadan bir ölüm döşeği şiiri istemişler ama Basho bunu geri çevirmiş. “Dün yazdığın haiku bugünkü jiseindir. Bugün yazdığın haiku yarınki jiseindir. Benim ömrüm boyu yazdığım tüm haikular jiseilerimdi,” demiş. Yine de uyuyup uyandıktan sonra gördüğü düşün de etkisiyle öğrencisi Donşu’yu yanına çağırıp son haikusunu yazdırmış:

Yolda sayrılık,

Düşler uçuşur hâlâ

Solgun çayırda.

Köyüne kurtlar musallat olduğu sırada bile her gecesini kurtlarla burun buruna başka bir mezarın başında zazen yaparak geçiren Zen ustası Dokyo Etan (1642–1721) ise seksen yaşında zazene oturup jiseisini kaleme aldıktan sonra fırçasını bir kenara bırakıp kendi kendine “eski bir türkü” mırıldanmış, birden koca bir kahkaha patlatıp ölmüş. İşte Dokyo’nun son şiiri:

Ölmenin hummalı telaşında

Ne de güç son sözleri söylemesi.

Sözsüz bir söz diyecek olsaydım

Bir şey demezdim, bir şey demezdim.