4 Ocak: Plan yapmak doğru mu?

Zen, yaşadığımız anın dışına çıkmamak gerektiğini vurgular. Bu da bizim "geleceğimizi planlamaktan vaz mı geçeceğiz" diye düşündürebilir. Yanıt kesinlikle hayır'dır. Sincaplar da geleceklerine ilişkin plan yapar. Sonbaharda ceviz biriktirir, barınaklarını hazırlarlar ki kışın hayatta kalabilsinler. Onların davranışı içgüdüseldir kuşkusuz. Biz insanlarda düşünerek (ve umarız sezgilerimizi de kullanarak) plan yaparız. Sincap, önündeki kışın ne kadar soğuk olacağı sorusuyla tek bir an bile yitirmeksizin anın gerektirdiğini yapıp yiyeceğini biriktirir, barınağını kurar.

İçinde bulunduğumuz şu an bütünüyle yaptığımıza yoğunlaşarak telefonu kaldırıp geleceği düşünerek, mavi Akdeniz'in tatlı sıcağı üzerine hayallere dalmadan önümüzdeki yaz tatili için yer ayırtabiliriz. Düş kurmamızın tek nedeni, bedenimizin bize, diyelim soğuk güz rüzgârının bizi titrettiği ve pencereyi kapamak zorunda olduğumuzu söylemesidir. Bunun da anlamı, "planlama" dediğimiz şeyin çoğu zaman içinde bulunduğumuz durumla şimdiki zamandan kaçıştan ibaret olmasıdır.

Rahatsızlık hissettiğimizde, kendimizden hoşnut olmadığımız ya da bir sorunumuz olduğunda yaşadığımız ânı tam olarak gözlemleyip araştırmaksızın hemen bir plan yapmaya koyuluruz. Plan yapıyor olmamızın kendimizi rahatsız hissedişimiz ve doyumsuzluğumuzla ilişkili olduğunu gerçek anlamda algılamaksızın gelecekte neyin değişmesi, neyin daha iyi yapılması gerektiğini düşünürüz. Ânı kaçırır ve bu yüzden de hiçbir zaman gerçekçi bir planlama yapamayız.

Bu, iş dünyasında da çok yaygın bir olgudur. Durumu kötüye giden bir şirketin yöneticileri önce olanı anlamak üzere durup, bu durumu kavramak yerine, hemen darboğazdan kurtulma yolları geliştirmeye başlarlar. Üretilen çözümlerinse pek azı işe yarar ve yenilerinin oluşturulması gerekir.

İyi bir planlama, bulunulan andan yola çıkar. İlk adım atılır, düşüncede yirmi adım ileri sıçramaksızın ikincisi planlanır ve o da atılır.

Adelheid Meutes, Judith Bossert, "Gündelik Yaşamda Zen", sayfa 83-84